Inteligentny Dom

Rozwiązania domów inteligentnych jeszcze niedawno były postrzegane jako kaprys snoba, a swe instalacje rodem z filmów s-f producenci traktowali niczym kosztowny luksus tylko dla wąskiego grona wybrańców. Dziś te cuda techniki są coraz powszechniejsze, a co za tym idzie znacznie tańsze.

Idea domu inteligentnego narodziła się w USA w latach 70. ubiegłego stulecia, dziesięć lat później znalazła zastosowanie w przydomowych szklarniach i ogrodach w postaci systemów nawadniających. Z czasem również inne instalacje zautomatyzowano, aby wreszcie połączyć je w jeden scentralizowany i zintegrowany system.

Obecnie inteligentny dom z powodzeniem dba o swych mieszkańców, a jego rozliczne funkcje wprost trudno zliczyć. Zacznijmy więc od tego, co się dzieje, kiedy przekraczamy jego progi. Otóż taki mądry budynek identyfikuje domowników. Jest to możliwe dzięki zastosowaniu inteligentnego zamka. Choć z pozoru klucz i wkładka niczym się nie odróżniają od zwykłego tradycyjnego zamka z mechanizmem, w rzeczywistości stanowią skomplikowany i inteligentny układ elektroniczny działający w systemie EIB.

I tak na przykład gdy zgubimy klucz, wystarczy wysłać do domu SMS-a ze specjalnym kodem, aby go dezaktywować. Inteligentny zamek ma również funkcję nadawania praw użytkownikom. Oznacza to, że możemy nadać użytkownikowi dostęp tylko do określonych pomieszczeń w domu. W ten sposób uchronimy swój majątek przed niepowołanymi osobami. Nawet jeśli powiesimy klucz bez aktywacji na drzwiach nikt nie dostanie się do domu, jeśli nie będziemy chcieli. Wystarczy jeden komunikat, aby aktywować go czasowo lub na stałe. Zastosowanie inteligentnego zamka do drzwi wejściowych pozwala na skonfigurowanie systemu tak, aby światła same się wyłączały, a dopływ mediów automatycznie był odcinany. Dodatkowo załączy się też system alarmowy, a wówczas każda próba nieautoryzowanego wtargnięcia spowoduje wysłanie powiadomienia do odpowiednich służb ochrony mienia oraz na komórkę.

Kiedy tylko wkraczamy na posesję czy wchodzimy do domu, czujniki ruchu, wykrywając naszą obecność, natychmiast włączą światła na podjeździe lub w garażu, a następnie w innych odwiedzanych przez nas pomieszczeniach budynku. Ale zapalanie i gaszenie światła to nie jedyne możliwości. System umożliwia nam zaprogramowanie nawet kilku nastrojów oświetleniowych w jednym pomieszczeniu, ściemnianie lamp, aby światło nie oślepiało czy utrzymywanie stałego poziomu oświetlenia, gdy pogoda za oknem jest zmienna i raz słońce oślepia, innym razem chowa się za chmurami. Dzięki takim rozwiazaniem nie tylko dbamy o wzrok, ale w znaczący sposób oszczędzamy energię. Światło bowiem samoczynnie gaśnie za każdym razem, gdy czujniki nie wykrywają naszej obecności.

Oszczędności znajdziemy też w inteligentnym ogrzewaniu domu. Tradycyjne układy utrzymują stałą temperaturę, nie uwzględniając funkcji pomieszczeń i czasu spędzanego w nich w ciągu dnia. Tymczasem nasz mądry system wykonuje pomiary temperatury w poszczególnych pomieszczeniach, utrzymując ją na pożądanym poziomie. W trybie czuwania obniża temperaturę o kilka stopni po zarejestrowaniu wyjścia domowników z budynku, a w trybie nocnym - do wartości odpowiadającej mieszkańcom. Z kolei tryb komfort powoduje przejście do optymalnej temperatury przed powrotem domowników z pracy o ustalonej godzinie. Wydaje się, że to tak niewiele, jednak w wyniku sterowania ogrzewaniem, dzięki niezależnej regulacji temperatury w każdym pomieszczeniu, można zaoszczędzić ponad 30 proc. energii.

System sterowania w inteligentnym domu zapobiega także nieracjonalnemu wentylowaniu i klimatyzowaniu. Zwłaszcza, że często odbywa się ono w niewykorzystywanych w danym momencie pomieszczeniach, co przysparza dodatkowych kosztów, wynikających z niepotrzebnego zużycia energii elektrycznej. Zastosowanie czujników obecności daje ciągłą informację do systemu o konieczności lub jej braku dostarczenia komfortowych warunków klimatycznych w danej strefie.

Kolejną funkcją, jaką z pewnością docenimy, jest bezpieczeństwo i zarazem zagwarantowanie sobie tak cennej prywatności. System zapewnia bowiem automatyczne zamknięcie wszystkich rolet antywłamaniowych, gdy domownicy wychodzą z domu, lub wieczorem, kiedy chcą chronić się przed wzrokiem ciekawskich. Umożliwia również sterowanie roletami i żaluzjami, które mogą być automatycznie opuszczane w przypadku mocnego nasłonecznienia lub podnoszone, gdy światło dzienne może ograniczyć używanie sztucznego światła. Na automatyczne podnoszenie rolet wpływ może mieć nie tylko pora dnia, ale i siła wiatru.  I tak na przykład rolety podniosą się podczas porywistych podmuchów, a okna dachowe zostaną automatycznie domknięte podczas deszczu. Regulacja możliwa jest również bezprzewodowo, za pomocą pilota, internetu czy telefonu komórkowego.

Dla zwiększenia szeroko pojętego bezpieczeństwa domowników system inteligentny może współpracować również z czujnikami dymu, wilgotności oraz innymi instalacjami technicznymi. W przypadku wycieku wody z instalacji, system zamknie zawór główny oraz wyśle do nas SMS z informacją lub w celu szybkiej reakcji powiadomione zostaną odpowiednie służby. Detektory gazu, zamontowane w pomieszczeniach z instalacja gazową, będą informować sygnałem dźwiękowym i świetlnym o wykrytej nieszczelności, a także mogą automatycznie odciąć dopływ gazu do budynku. Podobnie zachowają się czujniki dymu w razie zaprószenia ognia, które uruchomią przeciwpożarową instalacje zraszającą. Za każdym razem sygnały z tych czujników wprowadzone do jednostki centralnej pozwalają uchronić dom przed uszkodzeniem i zminimalizować skutki zdarzeń losowych.

Ale też zagrożeniu pożarowemu można zapobiec na inne sposoby, montując choćby w okolicy drzwi wejściowych wyłącznik główny. Tym samym przestaniemy się zamartwiać, czy faktycznie zostały wyłączone wszystkie światła, żelazko, kuchenka, itp. Po naciśnięciu tego przycisku uzyskuje się bowiem pewność, że do minimum zostało ograniczone zużycie energii elektrycznej. Takie zarządzenie sprzętami AGD działa również w odwrotnym kierunku, system może je bowiem o określonej porze włączać. I tak ustawiona funkcja Pobudka automatycznie nie dość, że podniesie temperaturę, odsłoni zasłony i włączy radio czy telewizor, to jeszcze zaparzy kawę. To nie wszystko. Poprzez inteligentne systemy można np. zaprogramować kuchenkę, aby wykonała daną czynność o określonej godzinie. Stan pracy można obserwować na ekranie komputera np. będąc poza domem. Co więcej, program pracy może być wczytany bezpośrednio z przepisu kulinarnego umieszczonego na płycie DVD. Receptury automatycznie przeliczane są na określoną liczbę osób. W przygotowywaniu potraw pomagają animowane animacje wyświetlane krok po kroku na ekranie komputera i panelu urządzenia. Podobnie inne urządzenia dają się w pełni sterować zdalnie, zarówno lodówki, jak i pralki czy zmywarki. Włączanie, zatrzymywanie, czy wybór programu mogą być wykonane przez system. Pozwala to choćby wykorzystać drugą taryfę energetyczną, w celu oszczędności energii.

Innym ciekawym rozwiązaniem jest symulacja obecności domowników. Aby uchronić dom przed zainteresowaniem nieproszonych gości w czasie, gdy jesteśmy na urlopie, system może, np. zapamiętując aktywność domowników z poprzedniego miesiąca odtwarzać ją i w ten sposób stwarzać wrażenie, że dom nie stoi pusty.
Mało tego, nawet z daleka możemy sprawdzić, co się dzieje podczas naszej nieobecności. System jest tak pomyślany, że z jednej strony sam nas informuje o wszelkich awariach czy niebezpieczeństwie, z drugiej natomiast pozwala na zdalne sterowanie urządzeniami i instalacjami. Oznacza to, że przed powrotem do domu za pomocą przycisku w telefonie lub komputerze możemy podwyższyć temperaturę, przewietrzyć pokoje itp.

W celu zapewnienia maksymalnego komfortu inteligentny system umożliwia integrację z urządzeniami Audio/Video oraz Multiroom, czyli wielopokojowego nagłaśniania. Dzięki temu domownicy mogą słuchać w swych pokojach niezależnej muzyki pochodzącej z jednego zestawu muzycznego. Rozwiązanie to oznacza pełną uniwersalność w wyborze źródła dźwięku w danym pomieszczeniu, przy minimalnym rozmieszczeniu instalacji - w pomieszczeniu znajdują sie tylko głośniki (np. ukryte w ścianach lub suficie) oraz niewielki sterownik na ścianie.

I choć inteligentny dom tak wiele ma możliwości, do ich realizacji wcale nie potrzebuje setek kabli. Użytkowe instalacje elektryczne dla odbiorców indywidualnych muszą obecnie sprostać ciągle rosnącym wymaganiom technicznym. Potrzeba zapewnienia maksymalnej wygody, bezpieczeństwa i elastyczności sprawiła, że w efekcie okablowanie budynku inteligentnego różni się od tradycyjnego. Właśnie z powodu tych różnic najlepiej wykonać je w czasie budowy lub remontu.

Nowoczesne techniki zakładają bowiem wykorzystanie jednego przewodu, magistrali łączącej wszystkie urządzenia do pomiaru, sterowania, sygnalizacji i kontroli. Przez ten przewód, biegnący wokół domu, sterujemy odbiornikami miejscowo lub zdalnie. Powinien on być doprowadzony do każdego miejsca obsługi, m.in. tam, gdzie tradycyjnie zakłada się wyłączniki. Urządzenia instaluje się w zależności od zastosowania: przyciski w miejscu wyłączników tradycyjnych, a czujniki - w puszkach podtynkowych, ramach okiennych, ościeżnicach, na ścianach i na dachu. Wszędzie tam, gdzie trzeba coś kontrolować. Cała masa urządzeń załączających i wyłączających, sterujących żaluzjami, regulujących ogrzewanie, ściemniających światło, włączających wentylację i inne urządzenia nie musi być widoczna. Mogą być one zamontowane w centralnej szafie rozdzielczej, w pomieszczeniach podtynkowo lub natynkowo, w sufitach podwieszanych itp.

Warto dodać, iż magistralę można wielokrotnie rozgałęziać, zawsze wybierając jak najkrótszą i najprostszą drogę. Dzięki całkowitemu oddzieleniu funkcji sterowniczych od zasilania można znacznie uprościć instalację energetyczną. W dodatku jedną z największych zalet instalacji inteligentnych jest możliwość ciągłej bezinwazyjnej ich rozbudowy. Bez kłopotu, kosztów, brudu, kucia i hałasu. Instalacja zapewnia maksymalną elastyczność. Dodawanie nowych funkcji w inteligentnym systemie wymaga jedynie przeprogramowania urządzeń magistralnych. Zmiana programu przycisku pozwala na wykorzystanie go do zupełnie innych celów niż na początku.

I pewnie niejeden potencjalny użytkownik inteligentnych systemów pomyśli od czasu do czasu o możliwościach ziszczenia się wizji z horrorów, przedstawiających awarię centralnego komputera, za sprawą czego stać się można więźniem we własnym domu, to jednak jest to wykluczone. Komputer jest tu bowiem urządzeniem rozruchowym, służącym do zaprogramowania systemu, w którym urządzenia pracują niezależnie. Każde ma własny mikroprocesor i pamięć. Ich współdziałanie jest możliwe dzięki wymianie informacji, rozkazów, warunków i wartości pomiarowych. Jeśli któreś z nich zostanie zniszczone, to nie będzie to wpływać na pracę pozostałych urządzeń. Natomiast komputer warto wykorzystać do innych celów, choćby wizualizacji. Wystarczy wprowadzić do niego plany domu i zaznaczyć wszystkie odbiorniki. Potem już zostanie tylko klikanie myszką, by włączać, wyłączać i regulować pracę wszystkich domowych urządzeń i instalacji.

Pytanie o koszt instalacji inteligentnego systemu jest trudne, gdyż jest on uwarunkowany m.in. stopniem nasycenia funkcjami. Jakkolwiek statystyczne badania dowodzą, że instalacja magistralna może być tańsza od konwencjonalnej, bowiem nie tylko pozwala na zmniejszenie kosztów budowy, ale i znacznie ogranicza koszty eksploatacji. Bliższe zapoznanie się z możliwościami systemu i korzyściami z niego płynącymi, przekona nas, że inteligentny budynek nie jest już tylko kosztowną zabawką, ale metodą na funkcjonalność, poprawę bezpieczeństwa, komfort i energooszczędność.